مکتب فرانسوی

• عمده تلاش روانشناسان فرانسوی در زمینه روانشناسی دین، در حیطه روانشناسی مرضی بوده است.
• سنّت فرانسه بیشتر به آسیب شناسی دین ، یعنی بررسی تأثیرات منفی آن بر سلامت روان افراد ، گرایش داشت .
• ارتباط بیماری روانی با دینداری مهم ترین موضوع روانشناسی مرضی در باب روانشناسی دین بود .
• انواع گوناگون « روان آشفتگی‌های دینی » وجود دارد که نشان دهنده ویژگی‌های عجیب و غریب اختلالال های روانی از ناحیه دین هستند .
• مهم ترین افراد روانشناسی دین در این سنت عبارتند از ژان مارتین شارکو ، پیرژانه ، تئودور فلورنو ، ژرژ برژه و ژان پیاژه .

ژان مارتین شارکو:

بزرگترین عصب شناس عصر خود بوده و معتقد بود جن زدگی، چیزی بیش از نوع خاصی از هیستری نیست. به اعتقاد وی، شفای دین را میتوان از راه تلقین به خود و سرایت ویژگیهای روانی در گروه، تبیین و درک کرد .

پیر ژانه:

پیشکسوت روانشناسی فرانسه و شناخته شده ترین شاگرد و همکار شارکو است که به یاری روانشناسی دین آمده است.

مورد پژوهش های وی درباره حالتهای استثنائی دینی بسیار شناخته شده است.
برجسته ترین مطالعه ژانه، مربوط به بیماری به نام مادلین است. وی در مطالعه مادلین متوجه شد در پس حالات متغیر عرفانی وی، اختلال ضعف روانی قرار دارد که امروزه، به اختلال وسواس فکری عملی معروف است .

تئودور فلورنو:

فرانسه در علاقه به حالت های استثنائی روانی شهرت دارد و در آثار وی نیز متجلی است.
وی همراه وونت به تحقیق پرداخته و ریاست مرکز روانشناسی تجربی دانشگاه ژنو را بدست آورد . مطالعات گسترده وی درباره احضار ارواح، به فهم رو به رشد فعالیت ضمیر ناخودآگاه بسیار کمک کرد .
فلورنو همانند جیمز، علاقه ای جانب دارانه به دین داشت .
وی بدلیل ارائه ۲ اصل بنیادین برونداشت امور متعالی و تفسیر زیست شناختی معروف شده است.
- براساس اصل برونداشت امور متعالی، روانشناسان دین باید در مورد وجود مستقل موضوعات دینی نه انکار و طرد اتخاذ کنند و نه موضع تایید. این قلمرو صلاحیت آنان است که احساس تعالی را به رسمیت بشناسند و ظرایف و انواع آن را بدقت بررسی کنند .

- بر پایه اصل تفسیر زیست شناختی، روانشناسی دین ۴ ویژگی دارد:

الف :یافتن شرایط ارگانیک برای پدیدارهای دینی( فیزیولوژیک )

ب : بررسی دقیق عوامل درونی و بیرونی در سیر تحولیشان (ژنتیک یا تحولی )

ج :حساسیت به تفاوتهای فردی (تطبیقی)

د : به رسمیت شناختن اینکه زندگی دینی، فرآیندی زنده و بسیار پیچیده و مشتمل بر تعامل با بسیاری از عوامل است (پویا )

وی در جایگاه صاحب نظری قابل احترام در سنت التقاطی پروتستان که در ژنو مرکزیت دارد نیز شناخته میشود. روانشناسان سنت التقاطی پروتستان تحت تاثیر روانشناس یهای عمقی و متاثر از تحقیقات جدیدی هستند که درباره رشد شناختی انجام شده است.

ژرژ برژه:

مهمترین شخصیت سنت التقاطی پروتستان، برژه است.
بنظر وی، روانشناسی دین تنها صلاحیت پرداختن به حالتهای روانشناختی را دارد و الهیات ایمانی و تکلیف اخلاقی نیز باید افزوده شود .
جالبترین اثر برژه، مطالعه وی درباره حضرت عیسی است .

ژان پیاژه:

وی مستقیما به سنت التقاطی فرانسه کمک رسانده است و با تایید اصول فلورنو، اذعان داشت که روانشناسی نمیتواند به تنهایی درباره ارزشهای دینی داوری کند.
پیاژه، دو نوع نگرش بنیادین را از هم متمایز میکند: نگرش تعالی ماورائی و نگرش حضور همه جایی خداوند.
به اعتقاد وی افراد هنگامی به تعالی و اخلاق فرمانبرداری گرایش دارند که در کودکی به آنان تعلیم شده باشد به بزرگترها، احترام یک جانبه داشته باشند.
گرایش به اعتقاد به حضور همه جایی خداوند و اخلاق خودمختارانه، هنگامی است که نگرش فرد، احترام متقابل مبتنی بر برابری و روابط متقابل باشد.

منبع

کتاب درآمدی بر روانشناسی دین دکتر مسعود آذربایجانی ؛ ویراست دوم